Hepimiz bir noktada bazı patlamalar, kontrol kaybı, aşırı tepki veya “duygusal patlama” yaşadık. Biz insanız ve bir dizi yoğun duyguya kapılmamıza izin vermek tamamen normal bir şey. Ancak, evet, kendimizi kötü hissetmemize neden olur çünkü kendi üzerinde kontrol sahibi olamamaktan daha geçersiz kılan çok az gerçek vardır.

Korku, öfke veya ıstırabın hakim olduğu bu tür davranışları en sık gösteren kişiler, travma sonrası stres bozukluğu olan hastalardır. Travmalar, amigdala gibi beyindeki önemli bir yapıyı en sık etkileyen yaşam deneyimleridir.. Herhangi bir yüksek stresli faktör onu hiperaktif hale getirebilir.

Bu bölge, diğer süreçleri düzenlemeye ek olarak, tehlike sinyallerini almaktan, bunları işlemekten ve hayatta kalmayı ve kendini korumayı kolaylaştıran bir dizi reaksiyonu tetiklemekten sorumludur. Böylece, Örneğin, yüksek ıstırap, tehdit ve korku döneminden geçmek, onu değiştirme eğilimindedir.. Sürekli tehditler göreceğiz ve duygusal kalıbımız orantısız olacak.

Bu reaksiyonun bir adı var: Daniel Goleman tarafından 1995 yılında tanıtılan bir kavram olan “amigdala kaçırma”zaten klasik kitabında Duygusal Zeka: Neden IQ’dan Daha Önemli Olabilir (1995). Bu kavramı biraz daha derinlemesine inceliyoruz.

Travmalar beyne zarar vermez ama onu değiştirirler. Sonuçlardan biri, davranışlarımızın hayatta kalmamızın anahtarı olan amigdala veya hipokampus gibi ilkel alanlar tarafından “kaçırılması”.

“Amygdala kaçırma” gerçekten nedir?

Amigdala kaçırmayı stresli durumlara verilen yoğun bir duygusal tepki olarak tanımlayabiliriz. Duygularımızın kontrolünü kaybetmemizin aracılık ettiği tepkilerdir. Şimdi bu tür bir deneyimi anlamak için bu küçük beyin bölgesinin fonksiyonlarını biraz daha açıklamak gerekiyor.

Amigdala, hayatta kalmamızı desteklemek için gereklidir. Bizi günlük tehlikelerden korur. Çevremizi işleyen, tehlikeleri kaydeden ve hatırlayan ve beyne harekete geçmesi için sinyaller gönderen odur. Amacı, tehlikeden kaçarak veya onunla yüzleşerek hareket etmemizdir. Sorun şu ki, tepki modeliniz bu modern dünyada her zaman yardımcı olmuyor.

Evrimsel geçmişimizde gerçek tehlike karşısında hareket etmemizi kolaylaştırdı. Bugünlerde önemsiz inceliklerin ve her zaman gerçek olmayan korkuların daha çok farkında. Mevcut tehditlerimiz neredeyse her zaman duygusaldır ve stres ve endişe aracılık eder.

Böylece, Istırap durumlarında, amigdalanın yaptığı, bizi durumla ilgili mantıklı bir akıl yürütme yapmaktan alıkoymaktır. Adrenalin ve kortizolün yoğun salınımı, hızlı, aşırı ve kontrol dışı tepki vermemize neden olur. Başka bir deyişle, en yoğun duygularımız tarafından ele geçiriliriz.

Serebral amigdala bir tehlike algıladığında, bir saniyeden daha kısa sürede harekete geçer. Neokortekse bu tepkiyi durdurması veya önce durumun daha rasyonel bir analizini yapması için pek zaman vermez. En yoğun ve olumsuz duygularımıza maruz kalırız.

Bu “kaçırmalara” en çok kim duyarlıdır ve ne yapabilirler?

Belirttiğimiz gibi, hepimiz bir noktada aşırı tepki gösterdik. Ancak, bu tepkinin bağlamını analiz edersek, bir şeylerin farkına varırız. Elbette strese girdik, nedense bunaldık. Gerçekten de, amigdala kaçırmaya en yatkın kişiler anksiyete bozukluğu olan kişilerdir.

Örneğin, San Diego Eyalet Üniversitesi’nden yapılan araştırmalar, sosyal kaygı veya panik bozukluğu olan hastaların daha hiperaktif bir amigdala gösterdiğini vurgulamaktadır. Aynı şekilde, Travma sonrası stres bozukluğu gösterenlerde, sürekli duygusal kaçırma yaşamaları yaygındır.

Beyin, travmatik bir deneyimin bir sonucu olarak, amigdala ve hipokampus gibi daha ilkel alanlarda değişikliklere uğrar. Sonuç olarak, kişi sürekli tetikte kalır, böylece zihni sürekli olarak tehditleri işler ve görür.. Bu durumlarda ne yapabiliriz? Bazı anahtarlara bakalım.

Bedeninizde neler olduğuna dikkat edin ve deneyimlediğiniz duyguları adlandırın.

Amigdala kaçırma bedensel değişikliklerle başladı: taşikardi, terleme, göğüste ve midede basınç… Bu değişiklikleri tespit etmek ilk adımdır, daha sonra hangi duyguları hissettiğimizi netleştirmek ve isimlendirmek esastır. Kendimize “Korku ve ıstırap hissediyorum, oturup ne hissettiğimi düzenlemeye çalışacağım” gibi bir şey söylemek bize yardımcı olacaktır.

Kimyasallar İçin 6 İkinci Kural

Kortizol ve epinefrinin vücudumuz üzerindeki etkilerini azaltması yaklaşık 6 saniye sürer. Bu nedenle, vücudunuzdaki değişiklikleri fark ettiğinizde ve neredeyse içgüdüsel tepki verme arzusunu hissettiğinizde, kendinize biraz zaman verin. Gerginliği dağıtmak ve zihninizi sakinleştirmek için en az birkaç dakika derin nefes alın.

Mola: kendinize bir mola verin

En yoğun duygularımıza kapılmak, yorar ve rahatsız eder. Bu hoş bir deneyim değil. Bu nedenle, amigdalanın kaçırılmasıyla kendinizi aşağı çekildiğini her hissettiğinizde, kendinize birkaç saat dinlenmeniz uygundur. Yürüyebilir, uzanabilir veya yakınınızdaki biriyle başınıza gelenler hakkında konuşabilirsiniz.

Psikolojik tedavinin önemi

Amigdaladaki hiperaktivasyon, ele alınması gereken altta yatan bir soruna verilen bir tepkidir. Belirttiğimiz gibi, bu tür tepkiler fobilerde, travmalarda, panik bozuklukta, travma sonrası stres bozukluğunda, obsesif-kompulsif bozuklukta vb. görülür.

Bu durumlarda, psikolojik terapi bir önceliktir. Ancak o zaman, bu zayıf ayarlanmış duygusal tepkileri tetikleyen orijinal sorunu tedavi edebiliriz. Hepimiz duygusal düzenlememizi geliştirmek ve hayatımızın kontrolünü yeniden kazanmak için araçlar ve stratejiler öğrenebiliriz.

Nedir ve “amigdala kaçırma” ile nasıl başa çıkılacağı girişi ilk olarak 1ipucu.net Uzmanlardan İpuçları Blog’da yayınlandı.