Uyarınca Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmellik Enstitüsü (GÜZEL, 2006), 5-10 yaş arası çocuklarda davranış bozukluğu prevalansı erkeklerde %6,9, kızlarda %2,8, %4,5’i erkek ve %2,4’ü kız, muhalif-meydan okuma özellikleri gösterir.

Tespit edebildiğimiz en yaygın zorluklar itaatsizlik, karşıt olma, saldırganlık, karşı gelme bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve davranım bozukluğudur. Bu sorunlar çocukta sosyal, aile veya okul uyumsuzluğuna yol açabilir.

Bu bozuklukların tedavisi için ebeveyn-çocuk etkileşim terapisinin öne çıktığı çoklu müdahaleler geliştirilmiştir. Bu terapötik yaklaşım, başlangıçta 5-7 yaş arası çocuklarda yıkıcı davranış sorunlarını tedavi etmek için oluşturulmuştur. ve deneysel olarak araştırmalarla desteklenmiştir.

Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisi: nelerden oluşur?

Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisi (PCIT) çocukluktaki davranış problemlerini tedavi etmek için tasarlanmış kısa bir terapidir.. Sheila Eyberg tarafından oyun terapisinin etkisi, edimsel yöntemler, Hanf’ın ebeveynlerle canlı müdahaleler üzerine çalışması, ebeveyn eğitimi, Baumrind’in çalışması ve ebeveynlik stillerine bakış açısıyla geliştirilmiştir.

PCIT, çocuğun yetiştirilmesindeki sınırların iyi tanımlandığı, net bir iletişim tarzı ile sağlıklı ve iddialı bir ebeveyn-çocuk etkileşimi yaratmayı amaçlar. Bu terapinin genel amacı, aktif ve canlı eğitim yoluyla ebeveyn-çocuk ilişkisini geliştirmek çocukla olan etkileşimlerin

Bu terapi türünde, ilişki müdahalesi önemlidir. Ebeveynler ve çocuklar, her iki tarafın da kurdukları ilişkisel dinamikler aracılığıyla birbirini etkilediği bir sistem oluşturur. Ebeveynlerin çocukları ile kurdukları erken dönem etkileşimler, yıkıcı davranışların ortaya çıkmasında ve pekiştirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır.

Çocuğun davranış kalıplarında bir değişiklik yaratmak için ilişkiye müdahale etmek esastır.; bunlar işlevsiz davranışların tetikleyicileri olduğu gibi, yeni davranışların da oluşturucuları olarak hizmet edebilirler.

Bunu başarmak için PCIT, ebeveynleri canlı oyun yoluyla, olumlu ebeveynlik ve yeni davranış değiştirme becerileri konusunda eğiterek değişim aracılarına dönüştürmeyi önerir.

özellikleri

PCIT’in ana özellikleri şunlardır (García ve Velasco, 2017):

• Ebeveyn ve çocuğa aynı anda müdahale: çocukların sorunlarını tedavi etmek için, PCIT ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilişkilere müdahale eder ve ebeveynlere oyun terapisinde terapötik becerilerin uygulanması konusunda talimat verir.
• Doğrudan ebeveyn-çocuk etkileşimi eğitimi: Ebeveynlerin davranışlarını gözlemleyerek veya şekillendirerek çocuğun davranışında bir değişiklik aranır.
• Tedaviyi yönlendirmek için verileri kullanma: eğitim oturumları, gözlemlerden toplanan verilere dayalı olarak eğitimi planlamak için ebeveyn-çocuk etkileşiminin gözlemlenmesiyle başlar.
• Gelişim yönlerine karşı duyarlılık: Anne babanın çocuğunun hangi gelişim evresinde olduğu hakkında bilgi sahibi olması aranır. Birçok ebeveyn, çocuklarından içinde bulundukları evreye uygun olmayan davranışlar bekler.
• Erken müdahale: İşlevsel olmayan davranışın ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilk etkileşimlerde kurulduğuna ve yoğunlaştığına inanıldığından, bu tür müdahale PKT’nin tipik bir örneğidir.
• Ekipman ve özel alan: PCIT iki odada gerçekleşir. Bunlardan biri baba/anne-çocuk etkileşimi için tasarlanmıştır ve en az bir masa, üç sandalye ve oyuncak bulundurmalıdır. Diğer odada, terapistin bulunduğu, ebeveynler ve çocuklar arasındaki etkileşimi gözlemlediği ve şekillendirdiği yer. Bu nedenle, terapistin neler olduğunu görebilmesi ve duyabilmesi için her iki odayı birbirine bağlayacak bir altyapıya ihtiyaç vardır. Bunun için tek yönlü bir cam ve mikrofonlu bir interkom kullanılır.
• Etkileşim kalıplarına odaklanır: PCIT belirli davranışlara değil, etkileşim kalıplarına odaklanır.
• Olumlu, yargılayıcı olmayan felsefe: terapist, çocuklarına uygulaması gereken becerileri ebeveynlere de uygular.

Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisinin aşamaları

Ebeveyn-çocuk etkileşimi terapisi iki aşamadan oluşur: Çocuklara Yönelik Etkileşim (CDI) ve Ebeveyn Yönelimli Etkileşim (PDI).

Aşama 1: Çocuklara Yönelik Etkileşim

Bu aşamanın amacı, ebeveynler ve çocuk arasında sevgi dolu ve olumlu bir ilişki kurmak. Bunu yapmak için ebeveynler, çocuğun olumlu niteliklerini tanıma ve gelişimlerini destekleme konusunda eğitilir.

Ebeveynlerde geliştirilecek beceriler GURUR olarak bilinir (Övgü, Yansıt, Taklit Et, Tanımla, Coşku).

• övmek için: Çocuğun bir faaliyeti veya sonucu hakkında olumlu bir yargıda bulunmaktan oluşur. Övgü, uygun olan belirli davranışları pekiştirmek için kullanılır.
• açıklama: Çocuğun söylediklerini tekrarlamak ve genişletmek. Örneğin, “araba” dediyseniz, ebeveynler “Evet kırmızı bir araba” yanıtını verebilir.
• Taklit etmek: çocuğun hemen yaptığı bir aktiviteyi kopyalayın ve genişletin. Örneğin çocuk legolarla bir kule yaptıysa, ebeveynleri de park yeri ekleyerek aynı kuleyi inşa ederler.
• Betimlemek: Çocuğun davranışı veya durum hakkında yorum yapın. Örneğin, “mavi olanın üstüne kırmızı Legoyu koyuyorsun”.
• Heves: çocukla paylaşılan oyun veya aktivitenin tadını çıkarın.

Bu aşamada, ebeveynlere de talimat verilir. emir vermekten, soru sormaktan, eleştirmekten veya çocuğun yaptığı hataları belirtmekten kaçının. Eleştiri, oyun zamanını çocuk için daha az keyifli hale getirir ve sonunda benlik saygısını etkileyebilir.

Gerçekleştirilen bir diğer eğitim ise ebeveynlerden oluşan aktif cehalet eğitimidir. Dikkati çocuğun uygunsuz davranışından uzaklaştırın ve olumlu davranışlara odaklanın. Bu, çocuğa yıkıcı davranışların ebeveynlerinin dikkatini çekmek için iyi bir strateji olmadığını öğretir.

2. Aşama: Ebeveyn Liderliğinde Etkileşim

Bu ikinci aşama disiplin stratejilerine odaklanmıştır. Bu dönemde ebeveynler çocuklarına hitap etmeyi ve tutarlı sonuçlar uygulamayı öğrenirler.. Bu aşamanın adımları aşağıdaki gibidir:

• Ebeveynlere itaat egzersizlerinin kullanımını açıklayın.
• Ebeveynleri nasıl talimat verecekleri konusunda bilgilendirin.
• Çocuk itaatkar olduğunda ebeveynlerle tanımlayın.
• İtaat ve itaatsizliğin sonuçlarını kabul edin ve analiz edin.
• Bir zaman aşımının nasıl yürütüleceğini açıklayın.
• Ebeveynleri disiplin becerileri konusunda eğitin.

PCIT’deki terapi seansları, 1, 3, 6 ve 12 aylık takip seansları ile 8 ila 12 seans arasında değişmektedir. Tedavinin kapsamı Çocuğun probleminin türüne ve ebeveynlerin becerilerinin öğrenilmesine bağlıdır.. Tedavinin aşamaları şu şekildedir (García ve Velasco, 2014):

• Aile işlevselliğinin ve çocuğun tedavi öncesi değerlendirilmesi (1 veya 2 seans).
• Davranışsal oyun terapisi becerilerini öğretin (1 seans).
• Oyun terapisi becerileri eğitimi (2-4 seans).
• Disiplin tekniklerini öğretin (1 seans).
• Disiplin teknikleri eğitimi (4 veya 6 seans).
• Aile işlevselliğinin ve çocuğun tedavi sonrası değerlendirilmesi (1 veya 2 seans).
• Gerekirse ek seanslar ve takip.

Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisinin etkili olduğu gösterilmiştir. etkili; aslında, etkinliğini destekleyen önemli miktarda çalışma var. Burada müdahale, çocuğun özel davranışına değil, ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilişkiye odaklanır. Bu nedenle, ebeveynleri, aralarındaki ilişkisel dinamiklere dayanarak çocuklarında yeni davranış kalıplarını motive edecek şekilde eğitmeyi amaçlamaktadır.

Çocukluk Davranış Sorunları için Ebeveyn-Çocuk Etkileşim Terapisi girişi ilk olarak 1ipucu.net Uzmanlardan İpuçları Blog’da yayınlandı.